Koncepcje nauczania według Ovide Decroly w XX wieku

Ovide Decroly : Belgijski psychiatra, psycholog  i pedagog ; prekursor wychowania przedszkolnego , twórca jednego z modeli szkól alternatywnych ,przedstawiciel nowego wychowania 

                                                      Założyciel : 

Instytutu nauczania specjalnego w Brukseli  dla dzieci z zaburzeniami rozwojowymi. Opracował założenia psychologiczne i metody pracy z dziećmi opóźnionymi w nauce i anormalnymi, dostosowane do różnych przypadków odchyleń od normy.  Po doświadczeniach pracy z tymi dziećmi, stworzył własne koncepcje i utworzył Szkoły nauczania  początkowego według  własnej koncepcji w skład której stosował metodę ośrodków zainteresowań.

 Decroly nie rozdzielał  wyraźnie wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego.

Był autorem tzw. metody ośrodków zainteresowań stanowiącej odmianę nauki całościowej. Ośrodki zainteresowań były związane z czterema elementarnymi potrzebami człowieka:

- troską o pożywienie,

- ochroną przed niepogodą,

- obroną przed nieprzyjaciółmi i niebezpieczeństwami,

- potrzebą aktywności

 W początkowym okresie edukacji ośrodkiem zainteresowania było przede wszystkim

samo dziecko, jego potrzeby, warunki życia, zainteresowania, zabawy i zajęcia.

Następnie ośrodki miały koncentrować się na rozwoju człowieka

od prehistorii do współczesnej cywilizacji.

 W kolejnych etapach kształcenia dzieci przyswajały wiadomości za pomocą:

- obserwacji,

- kojarzenia w czasie i przestrzeni,

- konkretnego wyrażania i oderwanego wyrażania.

Decroly wprowadził do wychowania przedszkolnego i nauczania początkowego

gry wychowawcze, wyodrębniając  5 grup, w tym pierwsze dwie przeznaczone

dla dzieci w wieku przedszkolnym:

I grupa – gry ćwiczące zmysły i sprawność

ruchową (m. in. ćwiczenia w rozpoznawaniu barw, kształtu, kierunków,

dźwięków, ruchów),

II grupa – gry ułatwiające zrozumienie i opanowanie pojęć

matematycznych, ćwiczące myślenie i uwagę.

 Stosował stworzoną przez siebie metodę ośrodków zainteresowań.

Za punkt wyjścia swej metody przyjął rozwój psychiczny dziecka w zakresie szkoły początkowej, wysuwając na pierwszy plan jego zainteresowania.

Metoda miała zaspokajać potrzebę aktywności i samorządności dzieci.

Celem metody ośrodków zainteresowań miało być wychowanie „dla życia przez życie”. Najważniejsze stało się stworzenie dziecku naturalnego środowiska, gdzie zdobywa ono wiadomości o przyrodzie i społeczeństwie przez spontaniczną obserwację.

Na środowisko to składają się:

- kącik żywej przyrody (ogród szkolny i prowadzone w nim hodowle),

- klasy szkolne wyposażone w materiały obserwacyjne,

- społeczność szkolna i społeczność domu rodzinnego.

Dziecko poznaje w naturalnych warunkach i stosownie do etapów rozwoju psychicznego środowisko ludzkie i biologiczne.

W procesie nauczania Decroly uwzględniał trzy główne elementy:

1. Obserwację – rozwój zmysłu obserwacyjnego.

2. Kojarzenie – porównywanie rzeczy nowych ze znanymi, kształcenie logicznego myślenia.

3. Ekspresję – różnorodne formy wyrażania nabytych wiadomości.

Twierdził on ,że w metodzie ośrodków zainteresowań nauczanie rozpoczyna się obserwacją danego zjawiska w otoczeniu dziecka. Nauczyciel poprzez pytania próbuje wydobyć od dzieci wszystko, co wiedzą o danym przedmiocie. Następnie koryguje i uzupełnia spostrzeżenia uczniów, przechodzi do obserwacji kierowanych połączonych z czynnościami dziecka zorientowanymi na dany przedmiot. Udział dziecka w obserwacji, czynności przez nie wykonywanych są podstawą do kojarzenia, czyli powiązania zdobytych w czasie obserwacji wiadomości z poprzednimi. Kolejnym etapem jest wyrażanie zdobytych wiadomości przez rysunek, lepienie, modelowanie lub wypowiedzi ustne, wypracowania, ćwiczenia.

Tok pracy nauczyciela z uczniami składa się z następujących etapów:

1. Uświadomienie dziecku korzyści wynikających z poznania danego przedmiotu lub faktu.

2. Wskazanie ujemnych stron i sposobów zabezpieczania się przed nimi.

3. Ustalenie i przyswojenie ogólnych zasad postępowania zgodnych z dobrem dziecka i społeczeństwa.

W szkołach Decroly’ego jako pracę domową stosuje się referaty.

Szkoła Decroly’ego 

(została nazwana szkołą życia, a dewizą było wychowanie do życia przez życie)

1. Po co uczyć? (cele kształcenia)

- przygotowanie do warunków życia społecznego, 

- odpowiedzialność zbiorowa, 

- działalność dziecka oparta na swobodzie(nie krępowanie ich samorzutnych odruchów), 

- budowanie relacji w grupie,

- obudzenie w dziecku zrozumienia dla tego co wykonuje i wdrażanie do kierowania samym sobą,

- potrzeba aktywności, 

- zapewnienie każdej jednostce szansy sukcesu w życiu,

- rozwijanie pewności siebie,

- klasy jako warsztaty i pracownie,

- mniejsza liczba uczniów w klasach

2. Czego uczyć? (treści kształcenia, materiał)

- zastąpienie podręczników przez dzienniczki obserwacji z wiadomościami,

- rozwijanie procesu(obserwacji, kojarzenia, wyrażania), 

- gry wychowawcze,

- globalna metoda nauki czytania i pisania,

- kluczem rozwoju – aktywność

- „pogadanki” tematyczne 

- brak podziału wiadomości na odrębne przedmioty nauczania

- metoda ośrodków zainteresowań

- zerwanie z werbalnymi metodami nauczania

3. Czego nauczyliśmy? (ocenianie uczniów, ewaluacja)

- ocenianie zastąpiono opisową charakterystyką postępów ucznia,

- systematyczna, stała ocena zamiast egzaminów, 

- regularnie opracowywane raporty zamiast świadectw,

4. Jak uczyć? (organizacja nauczania)

- praca indywidualna,

- praca w małych grupach,

- praca całej klasy,

5. Kto ma uczyć? (nauczyciel, jego kompetencje i funkcje)

- nauczyciel, jako obserwator(funkcja diagnostyczna) zarówno świata przyrodniczego, jak i dzieci,

- czuwa i koryguje pracę, 

- bezustannie kształci się w tym kierunku,

- posiada łatwość przekazu informacji, 

- dyscyplina i porządek w grupie

   Grupy uczących się dzieci powinny być jednolite, przy czym im grupy są liczniejsze, tym większa powinna być ich jednolitość. Ta tendencja do ujednolicenia grup doprowadziła do tworzenia oddziałów równoległych dla dzieci słabo uzdolnionych i osobnych klas dla dzieci anormalnych. O ile liczba uczniów w klasach normalnych nie przekraczała 30, o tyle w klasach równoległych bywało ich do 20 a dla rzeczywiście anormalnych . Dużej elastyczności w myśleniu nauczycieli wymagało rozwiązywanie takich dodatkowych problemów jak nauczanie drugiego języka w dwujęzycznej części Belgii czy respektowanie rozwoju zainteresowań, różnic w uzdolnieniach lub miejscowych warunków. Stąd Decroly tak mocno akcen­tował znaczenie twórczej postawy nauczyciela. Głównym zadaniem szkoły, której podporządkowano całą jej organizację, miało być, według Decroly'ego, obudzenie w dziecku zrozumienia dla tego, co wykonuje, i zaprawienie go do kierowania samym sobą. Dzięki małej liczbie dzieci w klasach można im było zapewnić znaczną swobodę ruchów. Z wyjątkiem pewnych prac wymagających spokoju dzieci mogły poruszać się swobodnie, aby korzystać z tego, co im było potrzebne, a zarazem porozumiewać się z rówieśnikami i nauczycielem w sprawie wykonywanych prac.Ważną rolę w systemie Decrolego odgrywały Gry wychowawcze. Nie traktował ich jednak jako metody samej w sobie, lecz jako pożądany składnik procesu wychowawczego. Ich wartość wypróbował w ciągu trzydziestu lat doświadczeń w szkołach dla dzieci niedorozwiniętych i normalnych.Decroly doceniał wartość różnych rodzajów zabaw i gier. Za szczególnie wartościowe na szczeblu nauki początkowej uznał ćwiczenia-gry wychowawcze, gdyż nadają się do autoedukacji, w której nabywanie pojęć całkowicie pozostawia się samemu dziecku.Metoda Decroly’ego, choć nie od razu, znalazła najpierw zastosowanie w 12 szkołach brukselskich, następnie we wszystkich szkołach tego miasta i w 1936 roku w całej Belgii, a w końcu i w wielu szkołach różnych krajów w tym i w Polsce.

Zródła : http://docs5.chomikuj.pl/2591173249,PL,0,0,Prezentacja------OVIDE-DECROLY.docx